Περί διαφορετικότητας...

Πως γίνεται άραγε αντί να επικροτούμε τη διαφορετικότητα που είναι τόσο ενδιαφέρουσα, να στρεφόμαστε εναντίον της; Αληθεύει ότι είναι πιο απλό να καθοδηγείς και να εξουσιάζεις ένα κοπάδι από αμιγώς πρόβατα, παρά ένα κοπάδι από πρόβατα, κατσίκια, αγελάδες, και άλογα. Κι αν εκ των πραγμάτων, δε γίνεται να είναι όλα πρόβατα, βολικότερο δε θα ήταν να τα πείσεις ότι πρέπει όλα να μοιάσουν στα πρόβατα, να τους μάθεις να φέρονται σαν πρόβατα και να νιώθουν απειλή από οποιοδήποτε ζώο θέλει να διατηρήσει την ταυτότητα και τη διαφορετικότητα του, παρότι κατά βάθος τα προβατάκια δεν απειλούνται ούτε από τα άλογα, ούτε από τις αγελάδες, ούτε από τις κατσίκες κ.ο.κ.

Με άλλα λόγια, η διαφορετικότητα δυσκολεύει την επιβολή εξουσίας σε μια κοινωνία, κι όμως η κοινωνία έχει μεγαλώσει νομίζοντας ότι απειλείται από τα ενδιαφέροντα και έχει αναπτύξει ισχυρούς μηχανισμούς περιθωριοποίησης των ατόμων που τολμούν να μην καταπιέσουν την πραγματική υπόσταση και αρνούνται να φορέσουν το κοστούμακι, που τους προορίζουν. Έτσι ο συντηρητισμός μιας κοινωνίας δίνει ψευδαισθήσεις ασφάλειας, ενώ κατά βάθος διευκολύνει την άσκηση εξουσίας (αυτήν ξέρετε, αυτήν εμπιστεύεστε).

Και πως μπορεί να επιτευχθεί πιο αποτελεσματικά αυτό; Αρχικά με τους κανόνες συμπεριφοράς του σαβουάρ βιβρ (savoir vivre), τους ηθικούς νόμους των θρησκειών, και τις επιταγές της μόδας. Μετά έρχονται τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις. Η ανάγκη για τα στερεότυπα προέρχεται από ότι κάθε φορά που ερχόμαστε σε επαφή με το άγνωστο, όσο ενδιαφέρον και να μας φαντάζει αυτό, πρέπει πρώτα να σιγουρευτούμε ότι δεν αποτελεί απειλή για εμάς. Κι επειδή δεν μπορούμε άμεσα να μάθουμε τα πάντα γι’αυτό το άγνωστο πχ άτομο, βασιζόμαστε στις πρότερες εμπειρίες άλλων ατόμων με άτομα που έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά με αυτό. Αυτές μας είναι διαθέσιμες μέσω των στερεοτύπων, που μπορεί να είναι θετικά και αρνητικά, που βέβαια μας καλύπτουν στο βαθμό που ισχύει μια γενίκευση. Τα προβλήματα ξεκινούν αφενός όταν υπάρχει ιδιοτέλεια στη διαμόρφωσή τους και τα στερεότυπα μετατρέπονται σε προκαταλήψεις, που είναι άδικες και παράλογες γνώμες και συναισθήματα φόβου και αντιπάθειας και αφετέρου όταν μεγαλώνουμε υποχρεωτικά βάσει αυτών των στερεοτύπων και προκαταλήψεων.

Θα ξεκινήσω από τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις για τα δύο φύλα και θα παραθέσω κάποιες εκφράσεις που υπαγορεύουν τα χαρακτηριστικά και τις συμπεριφορές των δύο φύλων:

Φέρσου σαν άντρας, μην κάνεις σαν γυναικούλα

Οι άντρες δεν κλαίνε

Φοβούνται ωρέ τα παλικάρια

Ρίχνεις σαν κορίτσι

Τελικά είσαι πολύ έξυπνη για γυναίκα

Πω, πω, είσαι και όμορφη και έξυπνη!!!

Για κορίτσι καλά παίζεις

Μην κουράζεις το όμορφο σου κεφαλάκι

Τα κορίτσια δεν τα παίρνουν τα μαθηματικά

Ωχ, τι βλακεία έκανες, ούτε ξανθιά να ήσουν

Πολύ ευαίσθητος είσαι για άντρας

Έχεις περίοδο κι έχεις νεύρα;

Την αφήνεις να σου πάρει τον αέρα;

Να κοιτάξεις να βρεις ένα πλούσιο άντρα να καλοπαντρευτείς

Άντρας είναι θα πει και μια κουβέντα παραπάνω

Χαμόγελα κορίτσι μου λίγο περισσότερο

Δε ντρέπεσαι κορίτσι πράγμα να μιλάς σα λιμενεργάτης

Μην κάνεις σαν υστερική

Σα να παχύνες, πρέπει να χάσεις κιλά

Δε γίνεται να κάνεις καριέρα και να είσαι και καλή μητέρα

Έχεις πολλά λευκά μαλλιά πρέπει να τα βάψεις

Για ποιον ντύθηκες τόσο καλά και βάφτηκες;

Είναι εύκολη αυτή δεν είναι κορίτσι για σπίτι

Ντύσου πιο σεμνά, δε ντρέπεσαι;

Κακά τα ψέματα, αν δεν φαν το χαστούκι τους οι γυναίκες δε στρώνουν

Οι άντρες είναι πιο ανώριμοι από τις γυναίκες

Όταν είσαι γυναίκα είναι πιο εύκολα όλα

Γυναικεία φιλαρέσκεια, ματαιοδοξία

Γυναικείο και ανδρικό μυαλό

Εμ γυναίκα οδηγός τι περιμένεις;

Θα συνεχίσω με στερεότυπα για ομοφυλόφιλους:

Η ομοφυλοφιλία είναι ασθένεια

Δεν είναι φυσιολογικό να σου άρεσει το ίδιο φύλο.

Ο Θεός μας έπλασε ετεροφυλόφιλους

Είναι λεσβία γιατί δεν έχει γνωρίσει το σωστό τον άντρα

Οι γκαίη είναι μορφωμένοι, με γούστο, ξέρουν από τέχνες, μόδα

Οι λεσβίες είναι άσχημες και φέρονται σαν άντρες

Δε ντρέπονται να φιλιούνται δυό άντρες μπροστά σε όλους, έχει και παιδιά, σκέτη αηδία

Τι λες εκεί οι ανώμαλοι, που θέλουν να μεγαλώσουν και παιδιά να τα κάνουν σα τα μούτρα τους, άσε που μπορεί να ασελγούν επάνω τους.

Εδώ μια λίστα που βρήκα στο facebook από χλευαστικές εκφράσεις που περιγράφουν ομοφυλόφιλους ενδεικτική του μεγέθους της ομοφοβίας στον αντρικό πληθυσμό:

Την κουνάει την αχλαδιά

Το ρουφάει το κανελόνι

Το γυαλίζει το φινιστρίνι

Το ρουφάει το γλυφιτζούρι

Το μαζεύει το σαπούνι

Τον φτύνει τον ταραμά

Το πιπιλίζει το καλαμάκι

Το καταπίνει το κουκούτσι

Το μαστιγώνει το δελφίνι

Το ζυμώνει το μπιφτέκι

Τον απλώνει τον τραχανά

Τη χαλαρώνει τη βαλβίδα

Το σηκώνει το σακάκι

Το τρίβει το πιπέρι

Το σφίγγει το μπουλόνι

Το πνίγει το κουνέλι

Το καβουρδίζει το φυστίκι

Το στρώνει το σεντόνι

Το κανελώνει το ριζόγαλο

Τη σουρώνει την ψαρόσουπα

Το μελώνει το παστέλι

Την τινάζει την βερικοκιά

Το πάει το γράμμα

Τη μαδάει τη μαργαρίτα

Το ψήνει το τσουρέκι

Το κρεμώνει το γαλακτομπούρεκο

Το φυσάει το αχνιστό

Τον βάζει το σύρτη

Το σαλιώνει το πασαλάκι

Τον πασπαλίζει τον κουραμπιέ

Την ανοίγει την πίσω πόρτα

Τις μαζέυει τις ελιές

Το γρασάρει το ρουλεμάν

Τη γυρνάει τη μπετονιέρα

Το μαζεύει το λάστιχο

Τη ματσακονιάζει τη βάρκα

Το σφουγγαρίζει το κατάστρωμα

Τον τσουρουφλίζει τον αστακό

Το βουτάει το κουλουράκι

Το χτενίζει το καταΐφι

Το πάει βόλτα το πεκινουά

Το κλείνει το συρτάρι

Τον κοβει τον παστουρμα

Τη μελώνει την μπανάνα

Το κουρδίζει το βιολί

Την ανοίγει την αυλαία

Το σκουπίζει το κλαρίνο

Το ξέρει το κομμάτι

Το κατέχει το όργανο

Τη σκίζει την παρτιτούρα

Τον φυσάει τον αυλό

Τη γυαλίζει την τρομπέτα

Το χωνεύει το σουτζούκι

Το κρεμάει το κουρτινόξυλο

Το σουβλίζει το αρνάκι

Το τρυγάει το αμπέλι

Τις μελώνει τις δίπλες

Το ισιώνει το παλούκι

Τη σφίγγει την τανάλια

Τα σπάει τα μπετά

Το σφυρίζει το πέναλτι

Το ξυρίζει το φραγκόσυκο

Τα αλατίζει τα τουρσάκια

Τα πατάει τα σταφύλια

Το φοράει το κολάν

Την κουνάει την καμπάνα

Το καταπίνει το λουκούμι

Το ρουφάει το εκμέκ

Τον μπουκώνει τον γιαρμά

Τη φουσκώνει τη σαμπρέλα

Τον ψιλοκόβει τον πατσά

Το καίει το CD

Τη δουλεύει την αντλία

Την ξυρίζει τη Χουάνα

Το ξύνει το καρότο

Το τρώει το σαγανάκι

Το ζαλίζει το κουνούπι

Το χαϊδεύει το γατάκι

Τον λαδώνει τον μεντεσέ

Τον ψαρεύει τον ροφό

Το συνδέει το scart

Την αλείφει τη μερέντα

Το ανοιγοκλείνει το συρτάρι

Τον φουσκώνει τον Αγιοβασίλη

Το ραντίζει το οικόπεδο

Το κόβει φέτες το αγγούρι

Το τυλίγει το σουβλάκι

Τη βουτάει την παπάρα

Το ρουφάει το αχνιστό

Τον σουρώνει τον φιδέ

Το τινάζει το χαλί

Το φοράει το γουνάκι

Την ανεβάζει την κεραία

Το κάνει γιρλάντα το μουστάκι

Τις παίζει τις χορδές

Τη ρυθμίζει την ένταση

Τον βάζει τον φορτιστή στην πρίζα

Την γεμιζει την γαλοπουλα

Το βαζει το ροζουλί το

Αντιηλιακο

Το σπάει το δόντι με μερέντα

Το στρίβει το πούρο

Το γεμίζει το παστίτσιο

Το γυαλίζει το πόμολο

Τις ρίχνει τις τιράντες

Το σηκώνει το σακάκι

Το λαδώνει το παξιμάδι

Το σηκώνει το ράσο

Την τρίβει τη λαμπάδα

Τον ανοιγοκλείνει τον διακόπτη

Τη βάζει την κάλτσα στο συρτάρι

Του το πατάνε το γρασίδι

Το μπουκώνει το πιροσκί

Την προωθεί την κλήση

Την τρίζει την όπισθεν

Τα ακούει τα τρένα

Το αλείφει το βουτυράκι

Το τυλίγει το κοκορέτσι

Το μπαζώνει το πηγάδι

Το τραβάει το χειρόφρενο

Την τρώει τη φέτα

Τον λιμάρει τον ξιφία

Το αλευρώνει το μπαρπούνι

Την τρίζει την όπισθεν

Το scrollαρει το ποντικι

Φυσικά υπάρχουν άπειρα στερεότυπα και προκαταλήψεις για άλλες μειονότητες, φυλές, εθνικότητες, θρησκείες, ιδεολογίες κ.λπ.

Εδω θα αναφερθώ ενδεικτικά στις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα για την μειονότητα των Ρομά:

Είναι γύφτοι δεν πλένονται

Βγάζουν τα προς το ζην κλέβοντας ή ζητιανεύοντας

Δεν τους αρέσει να δουλεύουν

Αποτελούν εστίες ασθενειών

Δεν επιθυμούν να στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο

Δε νοιάζονται για τα παιδιά τους

Προτιμούν να μένουν σε τσαντίρια

Ασχολούνται με την εμπορία ανθρώπων

Όλες αυτά τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις για ομάδες ατόμων που διαφέρουν από εμάς, πολλές φορές οδηγούν σε απαξιωτικές συμπεριφορές. Οι προκαταλήψεις εδώ αποτελούν μια έμμεση διαβεβαίωση ότι ο δικός μας τρόπος είναι ο σωστός και ότι η δική μας ομάδα είναι η καλύτερη, κάτι που μας κάνει να νιώθουμε ασφάλεια και επιβεβαίωση για τη ορθότητα των επιλογών μας. Λες και οι επιλογές που ταιριάζουν στο ένα άτομο, πρέπει να ταιριάζουν σε όλα. Αυτή είναι η παγίδα του σωστού και του λάθους, του καθώς πρέπει, των πάσης φύσεως κοινωνικών επιταγών.

Τέλος υπάρχει και ένας άλλος λόγος που η διαφορετικότητα αποτελεί μια άλλη μορφή απειλής για την εξουσία και περιγράφεται στο ακόλουθο απόσπασμα 5 του Ηρόδοτου (το αντιγράφω από το βιβλίο Ιστορίας της Τετάρτης Δημοτικού):

"O Περίανδρος, ο τύραννος της Κορίνθου, έστειλε έναν απεσταλµένο του στο Θρασύβουλο, τύραννο της Μιλήτου, για να τον ρωτήσει πώς να ελέγχει καλύτερα τους Κορινθίους για να είναι σίγουρος για την εξουσία του. O Θρασύβουλος οδήγησε τον άνθρωπο του Περίανδρου έξω από την πόλη, στους αγρούς. Μπήκαν σε ένα χωράφι µε ώριµα στάχυα, έτοιµα για θερισµό. Καθώς προχωρούσαν ανάµεσα στα σπαρτά, ο τύραννος της Μιλήτου ρωτούσε και ξαναρωτούσε τον ξένο για ποιο λόγο είχε έρθει. Συγχρόνως όµως τσάκιζε όποιο στάχυ ξεχώριζε από τα άλλα. Έτσι κατέστρεψε τα πιο γερά και ψηλά στάχυα και ρήµαξε το χωράφι από τη µία άκρη του ως την άλλη χωρίς να βγάλει κουβέντα από το στόµα του. O απεσταλµένος τον θεώρησε τρελό και, όταν γύρισε στην Κόρινθο, τα διηγήθηκε όλα στον Περίανδρο. Εκείνος αµέσως κατάλαβε το νόηµα που είχε αυτή η κίνηση του Θρασύβουλου. Γι' αυτό από τότε άρχισε να φέρεται µε σκληρότητα απέναντι στους συµπολίτες του και σκότωνε όλους εκείνους, που ξεχώριζαν και ήταν καλύτεροι από τους άλλους.

Ηρόδοτος, Ιστορίες, Ε, 92 ε-ζ (διασκευή)"

Εδώ τα άτομα που ξεχωρίζουν για τη δύναμη τους είναι επίφοβα να διεκδικήσουν ή να υπονομεύσουν την εξουσία και αυτά όχι μόνο πρέπει να περιθωριοποιούνται, αλλά να εξολοθρεύονται. Ωραίο μήνυμα για τα μικρά παιδιά να προσέχουν να μην ξεχωρίζουν.

Κοινώς ΟΣΟ ΕΧΕΙΣ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΦΟΒΟΥ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ!!!